आज लक्ष्मीपूजन, जाणून घ्या धार्मिक महत्त्व आणि पूजा विधी Diwali 2021
थिंक टँक न्यूज नेटवर्क : डॉ. नाना हालंगडे
कोरोनाचा संसर्ग सध्या बऱ्यापैकी कमी झाल्याने दिवाळी सण सर्वत्र उत्साहात साजरा केला जात आहे. आज लक्ष्मीपूजन व नरक चतुर्दशी एकाच दिवशी साजरी केली जात आहे. हिंदू धर्मात दिवाळी सणात लक्ष्मी पूजनाला महत्व आहे. जाणून घेऊया या सणाचे धार्मिक महत्त्व आणि पूजा विधी.
दिवाळीचा (Diwali 2021) पवित्र सण धनत्रयोदशीपासून सुरू झाला आहे. धनत्रयोदशीपासून भाऊबीजपर्यंत दिवाळी साजरी केली जाते. कार्तिक महिन्याच्या अमावस्येच्या दिवशी महालक्ष्मी पूजा (Lakshmi Pujan 2021 ) केली जाते. या दिवशी भगवान गणेश आणि देवी लक्ष्मीची विधिवत पूजा (Lakshmi Puja) केली जाते. माता लक्ष्मीला धनांची देवी म्हटले जाते. माता लक्ष्मीच्या कृपेने भक्तांचे सर्व दु:ख दूर होऊन जीवन सुखी होते. या पवित्र दिवशी विधीवत माता लक्ष्मीची पूजा केल्यास भक्ताच्या सर्व इच्छा पूर्ण होतात असे मानले जाते.
धार्मिक महत्त्व
लक्ष्मीपूजनाच्या दिवशी श्रीविष्णूने लक्ष्मीसह सर्व देवांना बळीच्या कारागृहातून मुक्त केले अशी कथा आहे. पौराणिक साहित्यात लक्ष्मी ही विष्णूची पत्नी मानली गेली आहे. देवी लक्ष्मीला संपत्ती आणि समृद्धीची देवी म्हटले जाते. सनातन धर्माच्या विष्णु पुराणात असे सांगितले आहे की लक्ष्मीजी या भृगु आणि ख्वाती यांच्या कन्या असून त्या स्वर्गात वास करत होत्या. समुद्रमंथनाच्या वेळी लक्ष्मीजींचा महिमा वेदांमध्ये सांगितला आहे. लक्ष्मीजींनी विष्णूजींना पती म्हणून निवडले, त्यामुळे त्यांची शक्ती अधिक मजबूत मानली जाते.
दोन हत्ती लक्ष्मीला अभिषेक करतात. तो कमळाच्या आसनावर विराजमान आहे. लक्ष्मीजींच्या पूजेमध्ये कमळाचे विशेष महत्त्व सांगण्यात आले आहे. कारण हे फूल कोमलतेचे प्रतिक आहे, म्हणून देवी लक्ष्मीच्या पूजेमध्ये त्याचे स्थान येते. लक्ष्मीला चार हात आहेत. ती ध्येय आणि चार स्वभावांचे प्रतीक आहे
महालक्ष्मी पूजा शुभमुहूर्त
04 नोव्हेंबर 2021 रोजी सकाळी 06:03 पासून अमावस्या तिथीला प्रारंभ होत आहे. 05 नोव्हेंबर 2021 रोजी 02:44 वाजता अमावस्या तिथी समाप्ती होईल. दिवाळी लक्ष्मीपूजन मुहूर्त संध्याकाळी 06:09 ते रात्री 08:20 पर्यंत करता येईल. लक्ष्मी पूजेचा कालावधी हा 1 तास 55 मिनिटे असा आहे.
लक्ष्मीपूजनाच्या वेळी अक्षतांनी बनवलेले अष्टदल कमल किंवा स्वस्तिक यावरच श्री लक्ष्मीची स्थापना केली जाते. त्यानंतर लक्ष्म्यादी देवतांना लवंग, वेलची आणि साखर घालून तयार केलेल्या गायीच्या दुधाच्या खव्याचा नैवेद्य दाखवतात. धने, गूळ, साळीच्या लाह्या, बत्तासे इत्यादी पदार्थ लक्ष्मीला वाहून नंतर ते आप्तेष्टांना वाटतात. याखेरीज चलनी नोटा, नाणी, सोन्याचे अलंकार यांचीही पूजा यावेळी केली जाते. व्यापारी वर्गात या पूजेच्या वेळी फटाके उडवून आनंद साजरा केला जातो.
लक्ष्मी पूजनाला लागणारे साहित्य
लक्ष्मीच्या पूजेसाठी लागणारे साहित्य एखाद्याच्या कुवतीनुसार गोळा करता येते. लक्ष्मीला प्रिय असलेल्या वस्तूंमध्ये लाल, गुलाबी किंवा पिवळे रेशमी कापड घेऊ शकता. कमळ आणि गुलाबाची फुलेही आईला खूप प्रिय असतात. फळांच्या रूपात, आईला श्री फल, सीताफळ, बेर, डाळिंब आणि पाण्याचे तांबूस देखील आवडतात. तृणधान्यांमध्ये तांदूळ, घरगुती शुद्ध मिठाई, खीर, शिरा नैवेद्य हे योग्य आहे. दिवा लावण्यासाठी गाईचे तूप, शेंगदाणे किंवा तिळाचे तेल वापरले जाते.
याशिवाय रोळी, कुमकुम, पान, सुपारी, लवंग, वेलची, चौकी, कलश, माँ लक्ष्मी आणि भगवान श्री गणेशजींची मूर्ती किंवा चित्र, आसन, थाळी, चांदीचे नाणे, धूप, कापूर, अगरबत्ती, दीपक, कापूस, सुगंधासाठी मोळी, नारळ, मध, दही, गंगाजल, गूळ, धणे, जव, गहू, दुर्वा, चंदन, सिंदूर, केवरा, गुलाब किंवा चंदनाचा अत्तर घेऊ शकता.
(संदर्भ : विकिपीडिया आणि विविध संकेतस्थळे)
